Fıtık en basit tarifi ile; doku veya organların normal yerinden başka bir alana yer değiştirmesi olarak tanımlanabilir. Fıtığa sebebiyet veren başlıca neden; karın içi basınç artışıdır. Karın içi basıncın arttığı durumlar; obezite, hamilelik, karın içi tümörler, kronik kabızlık, kronik öksürüğe neden olan hastalıklar (KOAH gibi) olabileceği gibi ağır kaldırma da olabilir. Karın içi basıncın artması dışında fıtık oluşumuna neden olan durumlardan biri de karın destek dokularının zayıflığıdır. Yaş, cerrahi operasyonlar, travmalar, kolajen sentezinin azlığı karın destek dokularını zayıflatan faktörlerden bazılarıdır.
Fıtık Neden Olur?
Fıtığın oluşmasındaki en yaygın neden karın içi basıncın artmasıdır. Karın içi basıncı artıran başlıca faktörler şunlardır:
-
Aşırı kilo (obezite)
-
Gebelik
-
Karın içi tümörler
-
Kronik kabızlık
-
Kronik öksürüğe neden olan hastalıklar (örneğin KOAH)
-
Ağır kaldırma gibi fiziksel zorlanmalar
Bunların yanı sıra, karın duvarı kaslarının zayıf olması da fıtığa yol açabilir. Destek dokularının zayıflamasına neden olan durumlar şunlardır:
-
Yaşlanma
-
Geçirilmiş ameliyatlar
-
Travmalar
-
Kolajen üretiminde azalma
Abdominal (Karın) Fıtığı Nedir?
Abdominal fıtık veya diğer adıyla karın fıtığı, karın boşluğundaki doku ve organların zayıf noktalardan dışarı doğru çıkması ile oluşur. Genellikle bağırsak ya da yağ dokusu, karın duvarında yer alan kasları iterek dışa doğru çıkar ve bu çıkıntı gözle görülebilir hale gelir. Bu durum halk arasında fıtık olarak adlandırılır.
En Sık Görülen Abdominal Fıtık Türleri
Karın fıtıkları, oluştuğu bölgeye göre farklı isimlerle sınıflandırılır. En yaygın abdominal fıtık tipleri şunlardır:
1. Kasık Fıtığı (İnguinal Herni)
Kasık bölgesinde veya erkeklerde testis torbasına doğru oluşan fıtık türüdür. Yağ dokusu veya bağırsak, kasık kanalında zayıf olan noktadan dışarı çıkar. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülür.
2. Göbek Fıtığı (Umbilikal Herni)
Göbek deliği ve çevresindeki kas dokusunun zayıf olması sonucu oluşur. Bebeklerde sık görülür ve çoğu zaman 3 yaşından önce kendiliğinden kaybolur. Yetişkinlerde ise, özellikle gebelik sonrası kadınlarda ve aşırı kilolu bireylerde yaygındır.
3. Kesi Yeri Fıtığı (İnsizyonel Fıtık)
Daha önce karın bölgesinden geçirilen bir ameliyat sonrası oluşur. Cerrahi kesi bölgesinde zayıflayan karın duvarı, fıtığa zemin hazırlar. Bu fıtık türü, ameliyattan aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir. Her 10 karın ameliyatının 1’inde insizyonel fıtık geliştiği bilinmektedir.
Karın Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
Fıtığın en belirgin belirtisi, karın bölgesinde oluşan dışarıdan fark edilen bir çıkıntıdır. Bunun yanında:
-
Karın bölgesinde ağrı ve rahatsızlık
-
Ağrının zorlanma ya da ağır kaldırma ile artması
-
Şişliğin elle bastırıldığında ya da uzanıldığında kaybolması
-
Öksürme, hapşırma veya ayakta durma ile şişliğin tekrar belirmesi
gibi durumlar gözlemlenebilir.
Bu belirtilerden herhangi biri sizde varsa, mutlaka bir uzmana başvurmanız önerilir.
Karın Fıtığı Nasıl Tedavi Edilir?
Abdominal fıtık tedavisi, çoğunlukla cerrahidir. Yetişkinlerdeki fıtıklar genellikle zamanla büyür, yaşam kalitesini düşürür ve daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun tedavi büyük önem taşır.
Cerrahi tedavi, açık veya laparoskopik (kapalı) yöntemlerle uygulanabilir. Bazı durumlarda fıtık bölgesine yama (mesh) yerleştirilerek destek sağlanır.
Tedavi Edilmeyen Fıtığın Komplikasyonları
Fıtık tedavi edilmediğinde zamanla ciddi komplikasyonlara yol açabilir. En önemli komplikasyonlar:
1. Fıtık Boğulması (Strangülasyon)
Fıtık içindeki doku, karın duvarı kasları arasında sıkışır ve yerine geri dönemez hale gelir. Bu durum bağırsakta tıkanıklığa, gaz ve dışkı çıkışının durmasına, şiddetli karın ağrısına ve hatta bağırsak çürümesine (gangren) yol açabilir. Acil cerrahi müdahale gerektirir.
2. Dev Fıtık
Tedavi edilmeyen fıtık zamanla aşırı büyüyebilir. Dev fıtık olarak adlandırılan bu durumda, karın organları dışa doğru öylesine yer değiştirir ki, geri konulmaları zorlaşır. Ayrıca bu büyüklükteki fıtıkların cerrahi olarak onarımı daha zordur ve organlarda kalıcı hasarlar bırakabilir.
Fıtık Kalıtsal mı, Sonradan mı Ortaya Çıkar?
Fıtık çoğunlukla edinsel (sonradan gelişen) nedenlerle oluşur. Ancak bazı kişilerde doğuştan gelen kas zayıflıkları da fıtık oluşumuna yatkınlık yaratabilir.
-
Edinsel fıtık nedenleri: Obezite, gebelik, ağır kaldırma, ameliyat geçmişi
-
Doğuştan gelen nedenler: Karın duvarı kas yapısındaki yapısal zayıflıklar
Bu nedenle hem genetik hem de çevresel faktörler, fıtık oluşumunda rol oynayabilir.
Fıtık İhmal Edilmemeli
Fıtık, çoğu zaman basit bir şişlik gibi görünse de zamanla büyüyebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle karın bölgesinde fark edilen herhangi bir çıkıntı, ağrı ya da rahatsızlık hissi, geciktirilmeden bir uzmana danışılmalıdır. Erken teşhis ve uygun cerrahi yöntemle fıtıklar başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir.